Adrenalina w apteczkach szkolnych – nowa nadzieja w walce z anafilaksją
Adrenalina na liście leków ratujących życie
Udało nam się doprowadzić do umieszczenia adrenaliny na liście leków ratujących życie, które powinny być w apteczce szkolnej. Teraz pracujemy nad tym, by w sytuacjach zagrożenia życia ten lek mógł podać świadek zdarzenia nawet, jeśli nie ma wykształcenia medycznego – mówi prof. dr hab. Radosław Gawlik, prezydent Polskiego Towarzystwa Alergologicznego.
Czym jest anafilaksja?
Anafilaksja to szybko rozwijająca się i zagrażająca życiu reakcja systemowa nadwrażliwości organizmu na różne czynniki, takie jak pokarm, leki czy jad po użądleniu przez owady. U dzieci najczęściej występują reakcje pokarmowe, natomiast u dorosłych wszystkie trzy czynniki występują w dość równych proporcjach, z naciskiem na leki.
Diagnostyka i profilaktyka anafilaksji
Osoby, które przeszły reakcję anafilaktyczną, powinny zgłosić się do alergologa w celu dokładnej diagnostyki oraz oceny ryzyka wystąpienia anafilaksji w przyszłości. W przypadku alergii na jad owadów oraz pokarmów istnieją możliwości odczulania. Niezwykle istotna jest także edukacja osób, które doświadczyły takiej reakcji, aby wiedziały, jak postępować w przypadku jej kolejnego wystąpienia.
Objawy anafilaksji
Objawy anafilaksji mogą różnić się w zależności od rodzaju alergenu oraz sposobu kontaktu z nim. Najczęściej występują:
- wstrząs hipowolemiczny, który prowadzi do spadku ciśnienia, omdlenia i zasłabnięcia,
- zmiany skórne i pokrzywkowe,
- obrzęk krtani oraz duszność.
Anafilaksja w Polsce – statystyki i wyzwania
Szacunki z lat 2015-2020 mówią o około 40-60 przypadkach anafilaksji na 100 tysięcy mieszkańców rocznie, jednak liczba ta jest prawdopodobnie niedoszacowana. Problemy z rejestrowaniem tych zdarzeń oraz zaniżanie statystyk przez lata mają swoje źródło w sposobie kodowania. Nowa klasyfikacja ICD-11 ma zreformować sposób rozpoznawania anafilaksji, co powinno przynieść dokładniejsze wyniki.
Szybka reakcja w przypadku anafilaksji
W sytuacji wystąpienia anafilaksji kluczowe jest szybkie podanie adrenaliny. Im szybciej lek zostanie podany, tym większa szansa na skuteczne działanie. Należy pamiętać, by adrenalinę podawać domięśniowo, a także dążyć do przerwania kontaktu z alergenem, na przykład poprzez usunięcie żądła lub wywołanie wymiotów.
Braki adrenaliny w aptekach
W okresie letnim, gdy liczba przypadków anafilaksji wzrasta, w aptekach brakuje adrenaliny. W warunkach szpitalnych sytuacja jest lepsza, ponieważ adrenalina jest na wyposażeniu oddziałów. Problemy dotyczą jednak automatycznych wstrzykiwaczy adrenaliny, które są niezbędne do samodzielnego stosowania przez pacjentów. Mimo że nie są one refundowane w Polsce, ich dostępność jest kluczowa.
Edukacja i wsparcie w szkołach
W obliczu zbliżającego się sezonu letniego, Polskie Towarzystwo Alergologiczne podejmuje działania, aby zapewnić dostęp do adrenaliny w szkołach. Udało się umieścić ten lek na liście preparatów ratujących życie w apteczkach szkolnych. Istnieje potrzeba modyfikacji definicji pierwszej pomocy w ustawie o Państwowym Ratownictwie Medycznym, aby w sytuacjach zagrożenia życia lek mógł podać świadek zdarzenia.
Współpraca z organizacjami pacjenckimi
Współpraca z organizacjami pacjenckimi oraz Rzecznikiem Praw Dziecka jest niezbędna w dążeniu do poprawy dostępności adrenaliny w placówkach oświatowych. Wspólne działania są prowadzone, by zwiększyć świadomość zagrożeń związanych z anafilaksją oraz edukować personel szkół w zakresie podawania adrenaliny.
Wzorce z innych krajów
Możemy czerpać inspirację z działań podejmowanych w innych krajach, takich jak Stany Zjednoczone, gdzie wprowadzono ustawę o dostępie szkół do epinefryny w nagłych wypadkach. Czechy również prowadzą szkolenia dla nauczycieli, aby zwiększyć ich umiejętności w zakresie podawania adrenaliny.
Prof. dr hab. Radosław Gawlik, prezydent Polskiego Towarzystwa Alergologicznego, kierownik Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych, Alergologii i Immunologii Klinicznej Wydziału Nauk Medycznych w Zabrzu Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, podkreśla, że edukacja i informacja są kluczowe w walce z anafilaksją.