Trybunał Konstytucyjny uznał część przepisów o świadczeniu pielęgnacyjnym za niezgodne z Konstytucją. Decyzja ta, ogłoszona 18 marca 2025 roku, może umożliwić kilku tysiącom osób niepełnosprawnych wznowienie postępowań w Miejskich Ośrodkach Pomocy Społecznej oraz uzyskanie zaległych świadczeń w wysokości od 40 tys. do 90 tys. zł. Osoby, które nie składały wniosków, nie będą mogły jednak ubiegać się o wyrównanie.
- Trybunał Konstytucyjny uznał część przepisów o świadczeniu pielęgnacyjnym za niezgodne z Konstytucją RP.
- Decyzja z dnia 18 marca 2025 roku umożliwia osobom niepełnosprawnym wznowienie postępowań w MOPS oraz uzyskanie zaległych świadczeń.
- Osoby, które nie składały wniosków, nie będą mogły ubiegać się o wyrównanie świadczeń.
- Trybunał podkreślił, że dotychczasowe przepisy prowadziły do dyskryminacji opiekunów osób niepełnosprawnych.
- Osoby, które otrzymały odmowę świadczenia, mogą składać nowe wnioski oraz odwoływać się do Kolegium Odwoławczego i sądu administracyjnego.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego
W wyroku z dnia 18 marca 2025 roku Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z Konstytucją RP przepisów dotyczących świadczenia pielęgnacyjnego. Sytuacja dotyczy osób, które sprawują faktyczną opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny, a mimo to były pozbawione prawa do świadczenia. Trybunał podkreślił, że dotychczasowe przepisy były nieodpowiednio skonstruowane, co prowadziło do dyskryminacji opiekunów.
Możliwości dla osób niepełnosprawnych
Osoby niepełnosprawne w stopniu znacznym, które w przeszłości starały się o świadczenie pielęgnacyjne i otrzymały odmowę, powinny składać nowe wnioski do MOPS. W przypadku odmowy, mogą odwołać się do Samorządowego Kolegium Odwoławczego oraz do sądu administracyjnego. Wyrok otwiera drogę do potencjalnych wypłat średnio od 40 tys. do 90 tys. zł.
Argumenty Trybunału
Trybunał Konstytucyjny zauważył, że domniemanie, iż osoba niepełnosprawna opiekująca się inną osobą niepełnosprawną będzie pobierała nienależne świadczenia, jest nieuzasadnione. Sędziowie podkreślili, że obowiązkiem MOPS jest wykrywanie nadużyć, ale nie może to prowadzić do karania wszystkich opiekunów.
Przepisy dotyczące świadczeń
Trybunał analizował art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o świadczeniach rodzinnych, który wykluczał osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności z możliwości otrzymywania świadczenia pielęgnacyjnego. Przepis ten został uznany za niezgodny z Konstytucją RP, co stwarza nowe możliwości dla opiekunów.
Przykład z życia
W przykładzie podanym przez Trybunał, 47-letni mąż opiekujący się 40-letnią żoną, oboje ze znacznym stopniem niepełnosprawności, ma prawo do świadczenia pielęgnacyjnego. Trybunał uznał, że każdy opiekun powinien mieć równy dostęp do świadczeń, niezależnie od sytuacji rodzinnej.
Reakcje polityków
Politycy wcześniej argumentowali, że przepisy miały na celu zapobieganie nadużyciom. Sędziowie Trybunału jednak stwierdzili, że przeciwdziałanie nadużyciom nie może prowadzić do pozbawiania prawa do świadczenia wszystkich osób niepełnosprawnych sprawujących opiekę.
Podstawa do wznowienia postępowań
Osoby, które wcześniej zostały pozbawione świadczenia pielęgnacyjnego, mogą skorzystać z art. 190 ust. 4 Konstytucji RP, który umożliwia wznowienie postępowań na podstawie orzeczenia Trybunału. To daje szansę na uchwałę wcześniejszych decyzji administracyjnych.