Fundacja Nauki wstrzymuje finansowanie dla naukowców

Pracownicy amerykańskiej Fundacji Nauki (NSF) zostali poinformowani 30 kwietnia 2025 roku o wstrzymaniu wszelkich działań finansowych do odwołania. Decyzja ta zapadła po wprowadzeniu nowej polityki, która wymaga, aby wnioski o dotacje były oceniane pod kątem „zgodności z priorytetami agencji”.

Wstrzymanie finansowania

NSF, będąca jednym z największych sponsorów badań podstawowych na świecie, nie może obecnie przyznawać nowych dotacji ani wypłacać środków na istniejące projekty. Wstrzymanie finansowania ma trwać „do odwołania”. W wiadomości e-mail, która dotarła do redakcji magazynu Nature, nie podano przyczyny tej decyzji.

Nowa polityka oceny wniosków

W tym samym czasie kierownictwo NSF wprowadziło nową politykę, która nakazuje pracownikom ocenę wniosków o dotacje pod kątem „tematów lub działań, które mogą nie być zgodne z priorytetami agencji”. Wnioski uznane za niezgodne muszą być zwracane wnioskodawcom. Polityka ta nie została jeszcze upubliczniona, ale jej szczegóły zostały opisane w dokumentach, które trafiły do Nature.

Opinie pracowników NSF

Niektórzy pracownicy NSF wyrażają obawy dotyczące nowej polityki. Jeden z nich stwierdził, że „dobra nauka nadal może być finansowana, ale polityka ta ma potencjał do bycia 'orwellowskim nadużyciem'”. Inny pracownik dodał, że „niszczą złoty standard procesu oceny zasług, który był ustanawiany przez dziesięciolecia”. W związku z nowymi regulacjami, jeden z pracowników programu ogłosił swoją rezygnację.

Skutki dla naukowców

Wstrzymanie finansowania ma również wpływ na naukowców spoza agencji. Colin Carlson, ekspert w dziedzinie pojawiania się chorób z Uniwersytetu Yale, prowadzi inicjatywę mającą na celu przewidywanie wirusów stanowiących zagrożenie pandemią. Jego projekt, finansowany przez dotację NSF w wysokości 12,5 miliona dolarów, obawia się o przyszłe rundy finansowania. Carlson zauważył, że „jeśli wstrzymanie nie zostanie zniesione, zniszczy to laboratoria ludzi”.

Problemy finansowe NSF

W ciągu ostatnich dwóch tygodni NSF zakończyła około 1040 dotacji, które miały przyznać 739 milionów dolarów badaczom i ich instytucjom. Dyrektor agencji, Sethuraman Panchanathan, zrezygnował w zeszłym miesiącu. Niepewność dotycząca finansowania dotyka również samej agencji, która do tej pory otrzymała jedynie jedną czwartą funduszy, które Kongres przyznał jej na bieżący rok budżetowy, kończący się 30 września.

Przyszłość finansowania nauki

Nie jest jasne, czy niedobór funduszy jest przyczyną ostatniego wstrzymania dotacji. Matthew Lawrence, specjalista w dziedzinie prawa administracyjnego, zauważył, że zgodnie z ustawą z 1974 roku, NSF musi powiadomić Kongres o wstrzymaniu dotacji, co w przeciwnym razie byłoby niezgodne z prawem. Zmniejszenie wydatków NSF w tym roku może być zapowiedzią drastycznego cięcia budżetu w przyszłym roku. Prezydent USA, Donald Trump, planuje zażądać 4 miliardów dolarów budżetu dla agencji na rok budżetowy 2026, co stanowiłoby 55% redukcję w porównaniu do przyznanych funduszy na 2025 rok.

Potencjalne konsekwencje dla gospodarki

W dłuższej perspektywie znaczne cięcia w finansowaniu nauki mogą zaszkodzić gospodarce. Raport ekonomistów z American University w Waszyngtonie szacuje, że 50% redukcja federalnego finansowania nauki mogłaby zmniejszyć amerykański produkt krajowy brutto o około 7,6%. „Status tego kraju jako globalnego lidera w dziedzinie nauki i innowacji wydaje się w tej chwili wisieć na włosku” – podsumował jeden z pracowników NSF.

Oczekiwania dotyczące dalszych cięć

Pracownicy NSF spodziewają się, że w piątek zakończonych zostanie setki kolejnych dotacji.