W środę Sąd Najwyższy USA, zdominowany przez konserwatystów, wydaje się być gotowy do podjęcia decyzji, która pozwoli szkołom prowadzonym przez kościoły na działanie jako publiczne szkoły czarterowe finansowane z budżetu państwa. Taka decyzja mogłaby zrewolucjonizować edukację K-12 oraz system publicznych szkół w całym kraju.
- Sąd Najwyższy USA jest gotowy do podjęcia decyzji, która pozwoli szkołom prowadzonym przez kościoły na działanie jako publiczne szkoły czarterowe.
- Szkoły czarterowe zyskały popularność w USA od lat 90., uczęszcza do nich 3,5 miliona dzieci, w tym 630,000 w Kalifornii.
- Dotychczas szkoły czarterowe były uznawane za publiczne i nie mogły być finansowane z budżetu państwa, jeśli były prowadzone przez kościoły.
- Konserwatywna większość sądu uważa, że zakaz finansowania szkół religijnych z budżetu jest niekonstytucyjny.
- Przewodniczący sądu, John G. Roberts Jr., zmienił interpretację prawa, uznając, że odmowa finansowania grup religijnych narusza Pierwszą Poprawkę.
Charter schools w USA
Od początku lat 90. szkoły czarterowe zyskały popularność w Kalifornii oraz 46 innych stanach jako opcja finansowana z budżetu publicznego dla rodziców i dzieci. W całym kraju uczęszcza do nich 3,5 miliona dzieci. W Kalifornii działa 1,300 takich szkół, które obsługują niemal 630,000 uczniów, co stanowi około 11% wszystkich uczniów K-12.
Kontrowersje wokół finansowania
Dotychczas uznawano, że szkoły czarterowe są zarówno publiczne, jak i „nienależące do sektora religijnego”. Ustawodawcy i urzędnicy edukacyjni uważali, że zakaz ustanowienia religii w Konstytucji oraz zasada separacji kościoła i państwa zabraniają wykorzystywania pieniędzy podatników do finansowania kościołów lub nauczania religii. Jednak konserwatywna większość sądu uważa, że odrzucenie szkół prowadzonych przez kościoły jako czarterów finansowanych z podatków jest niesprawiedliwe i niekonstytucyjne.
Przemiana w interpretacji prawa
W ciągu ostatniej dekady przewodniczący sądu, John G. Roberts Jr., zmienił interpretację prawa dotyczącego finansowania grup religijnych. W swoich opiniach stwierdził, że odmowa publicznego finansowania grupom religijnym narusza Pierwszą Poprawkę i jej ochronę dla „wolnego wykonywania” religii. Uważa, że jest to dyskryminacyjne, by odmawiać finansowania kościołom, jeśli inne podmioty mogą korzystać z tych samych korzyści publicznych.
Reakcje na propozycje sądowe
Podczas przesłuchania w środę, liberalni sędziowie wyrazili sceptycyzm wobec przekształcania publicznych szkół czarterowych w program obejmujący prywatne szkoły religijne. Sędzia Sonia Sotomayor zauważyła, że „znakiem rozpoznawczym edukacji publicznej jest to, że podatnicy za nią płacą”. Z kolei sędzia Elena Kagan przewidziała, że jeśli sąd zatwierdzi szkoły czarterowe religijne, kościoły będą się tłumnie zgłaszać do ich zakupu.
Przyszłość szkół czarterowych
W 2021 roku biskupi katoliccy z Tuls i Oklahomy utworzyli prywatną, non-profit korporację, aby założyć pierwszą w kraju religijną szkołę czarterową. Jednak prokurator generalny Oklahomy, Gentner Drummond, stwierdził, że publiczne finansowanie tej szkoły naruszałoby prawo stanowe i federalne. Sąd Najwyższy Oklahomy zgodził się z tym w ubiegłym roku, blokując autoryzację nowej szkoły czarterowej.
Decyzja w zasięgu ręki
Sąd Najwyższy zgodził się na rozpatrzenie nowej sprawy dotyczącej kościoła i państwa, która może przynieść istotną decyzję i zmienić sposób finansowania publicznych szkół w wielu stanach. Grupa prawna Alliance Defending Freedom apeluje do sądu, twierdząc, że orzeczenie sądu stanowego przeciwko nowej katolickiej szkole czarterowej „stanowi poważne zagrożenie dla fundamentalnych wolności”.
Oczekiwania na wyrok
W skład orzekających w tej sprawie wchodzi ośmiu sędziów, w tym pięciu konserwatystów, którzy wydają się być gotowi do orzeczenia na korzyść katolickiej szkoły czarterowej. Decyzja sądu może zostać ogłoszona do końca czerwca.