Eksperci ostrzegają, że jeśli w Polsce nie zostanie wprowadzony program testów przesiewowych w kierunku wirusa zapalenia wątroby typu C (HCV), kraj nie będzie w stanie wyeliminować tego zagrożenia przez następne 500 lat. Zakażenie HCV jest groźne, ponieważ często przebiega bezobjawowo, a jego objawy są niecharakterystyczne. W wyniku tego, wiele osób nie zdaje sobie sprawy z zagrożenia, co prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych.
- Brak programu testów przesiewowych w Polsce może prowadzić do nieeliminacji wirusa HCV przez następne 500 lat.
- Zakażenie HCV często przebiega bezobjawowo, co prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych.
- W Polsce około 0,5% populacji jest zakażonych wirusem HCV, co stanowi 145-150 tysięcy osób.
- Skuteczne leczenie HCV pozwala na wyeliminowanie wirusa u 99% pacjentów w ciągu 8-12 tygodni.
- Osoby niezdiagnozowane są narażone na marskość i raka wątroby.
Niebezpieczeństwo wirusa HCV
Wirus HCV może przez wiele lat uszkadzać wątrobę bez wyraźnych objawów. Jak zauważyła prof. Małgorzata Pawłowska z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, objawy takie jak zmęczenie, senność czy zaburzenia koncentracji są często ignorowane. W przypadku braku diagnozy, wirus może prowadzić do marskości lub raka wątroby.
Skala problemu w Polsce
Z danych przedstawionych przez prof. Krzysztofa Tomasiewicza wynika, że w Polsce wirusem HCV zakażonych jest około 0,5 proc. populacji, co oznacza 145-150 tysięcy osób. Niestety, tylko niewielki odsetek przypadków jest wykrywany. Najczęściej zakażenia dotyczą osób, które miały kontakt z wirusem w latach 90. XX wieku oraz w latach 2000.
Skuteczne leczenie HCV
Dr hab. Jerzy Jaroszewicz podkreślił, że w przypadku wykrycia HCV dostępne jest skuteczne leczenie przeciwwirusowe, które pozwala na wyeliminowanie wirusa w ciągu 8-12 tygodni u 99 proc. pacjentów. Mimo to, osoby niezdiagnozowane narażone są na poważne konsekwencje zdrowotne, w tym na marskość i raka wątrobowokomórkowego.
Alarmujące statystyki
W 2023 roku w Polsce zarejestrowano około 2100 zgonów z powodu pierwotnego raka wątroby oraz 2000 zgonów związanych z marskością wątroby, które były wywołane wirusem HCV. Jak zauważył dr Jaroszewicz, 90 proc. pacjentów z rakiem wątroby umiera w ciągu roku od diagnozy, a wirus HCV odpowiada za 60 proc. przypadków tego nowotworu.
Globalne cele eliminacji HCV
Prof. Tomasiewicz przypomniał o globalnej strategii Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), która zakłada zmniejszenie liczby nowych przypadków HCV o 90 proc. do 2030 roku oraz redukcję liczby zgonów o 65 proc. Jednak, jak wynika z wyliczeń Polskiej Grupy Ekspertów HCV, bez wprowadzenia powszechnego testowania nie uda się osiągnąć tych celów nawet do 2050 roku.
Potrzeba powszechnego testowania
Prof. Pawłowska podkreśliła, że kluczowym elementem eliminacji HCV jest aktywne poszukiwanie osób zakażonych. W Polsce lekarze podstawowej opieki zdrowotnej powinni przeprowadzać około 3 milionów testów rocznie, aby skutecznie identyfikować przypadki zakażeń. Obecnie wykonywanych jest zaledwie 80 tysięcy testów rocznie, co jest niewystarczające.
Przykład Litwy
Na Litwie udało się osiągnąć sukces w walce z HCV, gdzie w ciągu 2-3 lat przetestowano 80 proc. populacji w wieku 30-65 lat. Prof. Flisiak zauważył, że kluczem do sukcesu były zachęty finansowe dla lekarzy POZ. W Polsce, mimo że eksperci postulują o masowe testy, dotychczas nie wprowadzono skutecznych rozwiązań, szczególnie wśród osób osadzonych w więzieniach.
Wyzwania i nadzieje
Eksperci zwracają uwagę, że koszt pojedynczego testu kasetkowego jest niski, wynosząc około 5 zł. Liczą na wzrost liczby testów w związku z programem „Moje zdrowie”, który ma na celu prowadzenie badań profilaktycznych. Niemniej jednak, podkreślają, że nie zastąpi to masowych badań przesiewowych, które są niezbędne w ramach Narodowego Programu Eliminacji HCV.