W czwartek rozpoczynają się ekshumacje w Puźnikach, miejscu tragicznych wydarzeń z nocy z 12 na 13 lutego 1945 roku, gdzie ukraińscy nacjonaliści dokonali zbrodni na polskich obywatelach. Celem działań jest ustalenie tożsamości ofiar i zapewnienie im godnego pochówku, co podkreślił wiceminister kultury, Maciej Wróbel.
Trudne wyzwania ekshumacyjne
Wiceminister Wróbel zaznaczył, że prace ekshumacyjne będą jednymi z najtrudniejszych, jakie przeprowadzano dotychczas. Zespół polsko-ukraiński, składający się z około 20 specjalistów, rozpocznie działania w miejscu nieistniejącej już wsi, gdzie według różnych źródeł mogło zginąć od 50 do 120 Polaków. Mieszkańcy oraz dokumenty wskazują, że w grobach w Puźnikach może być pochowanych do 79 osób.
Współpraca międzynarodowa
Ekshumacje będą prowadzone przez Fundację Wolność i Demokracja we współpracy z naukowcami z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego oraz przedstawicielami Instytutu Pamięci Narodowej. W czerwcu 2022 roku fundacja złożyła wniosek do władz ukraińskich o zgodę na poszukiwania ofiar zbrodni wołyńskiej, która została przyznana. Po czterech miesiącach intensywnych poszukiwań, 24 sierpnia 2023 roku, zlokalizowano jedno z miejsc zbrodni. W pracach wezmą również udział przedstawiciele ukraińskiej fundacji Wołyńskie Starożytności, która niedawno uzyskała zgodę na poszukiwania.
Odpowiedzialność i historia
Maciej Wróbel podkreślił, że celem działań jest ustalenie tożsamości ofiar, co jest szczególnie istotne dla ich rodzin. Wiele z nich angażuje się w proces, przekazując materiał genetyczny. Wróbel zwrócił uwagę na trudności związane z dostępem do terenu, który wciąż jest objęty wojną, oraz na ryzyko ataków rosyjskiej dezinformacji. W związku z tym, proces ekshumacji wymaga szczególnej ostrożności i roztropności.
Wyspecjalizowane metody badawcze
Wiceprezes Fundacji Wolność i Demokracja, Maciej Dancewicz, zauważył, że zbrodnia wołyńska często kojarzona jest z latem 1943 roku, jednak jej tragiczne konsekwencje rozciągały się aż do 1945 roku. Puźniki, jako symboliczne miejsce, zostały wymazane z pamięci i zasłonięte lasem. Dancewicz podkreślił, że ich ekshumacje mają na celu przywrócenie pamięci o ludziach, którzy w tym miejscu żyli.
Prof. Andrzej Ossowski z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego zaznaczył, że badania w Puźnikach będą szczególnie skomplikowane, ponieważ dotyczą całych rodzin, które zginęły w wyniku zbrodni. Zastosowane będą nowoczesne metody genealogii genetycznej oraz procedury, które nie są standardowo używane przy identyfikacjach. Ekspert zwrócił uwagę na dużą ilość materiału genetycznego zgromadzonego dzięki zaangażowaniu rodzin ofiar.
Wnioski o ekshumacje
Paweł Kowal, pełnomocnik rządu ds. odbudowy Ukrainy, poinformował o złożonych wnioskach o wydanie zgód na ekshumacje, które Polska traktuje jako podstawowe. Dotyczą one nie tylko zbrodni wołyńskiej, ale także innych wydarzeń historycznych, w tym zbrodni stalinowskich i wydarzeń z 1939 roku. Dodatkowo, składane są nowe wnioski przez organizacje społeczne, co świadczy o ciągłym dążeniu do odkrywania prawdy o przeszłości.