Koszt likwidacji kopalń węgla kamiennego w Polsce w nadchodzących 10 latach oszacowano na astronomiczną kwotę 9,125 miliarda złotych. Z tej sumy, aż 8,347 miliarda złotych będzie obciążeniem dla budżetu państwa.
Nowelizacja ustawy górniczej
Wszystko to wynika z projektu nowelizacji ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego, który został przygotowany przez Ministerstwo Przemysłu i jest procedowany od 9 stycznia bieżącego roku. W czwartek na stronach Rządowego Centrum Legislacji opublikowano nową wersję projektu, w której uwzględniono m.in. nową ocenę skutków regulacji.
Główne założenia projektu
Projekt ma na celu umożliwienie finansowania świadczeń dla pracowników likwidowanych zakładów górniczych. Co istotne, likwidacja kopalń ma być prowadzona przez przedsiębiorców górniczych, którzy będą mogli liczyć na państwowe dotacje. To zmiana w porównaniu do dotychczasowego modelu, w którym likwidację prowadziła spółka restrukturyzacyjna.
Wpływ na budżet państwa
Pierwotnie oszacowano wpływ projektowanych przepisów na budżet państwa na kwotę 4,182 miliarda złotych w ciągu dziesięciu lat. W nowej wersji saldo określono na 9,125 miliarda złotych, z czego 8,347 miliarda złotych to koszty dla budżetu, a 183 miliony złotych dla Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Dodatkowo, 595 milionów złotych to utracone dochody państwowych instytucji.
Reakcja spółek węglowych
W trakcie konsultacji projektu spółki węglowe zgłosiły 44 uwagi. Postulaty dotyczyły m.in. rozszerzenia narzędzi urlopów górniczych oraz zwiększenia wartości jednorazowych odpraw. W odpowiedzi na te uwagi, w nowej wersji projektu podniesiono wartość jednorazowych odpraw z 120 tysięcy złotych do 170 tysięcy złotych.
Urlopy górnicze i ich zasady
Rozszerzono także możliwość stosowania urlopów górniczych. W pierwotnej wersji obejmowały one tylko zakłady likwidowane, natomiast obecnie dotyczą wszystkich zakładów spółek objętych Nowym Systemem Wsparcia, w tym Polskiej Grupy Górniczej oraz Południowego Koncernu Węglowego. Długość urlopów pozostawiono na poziomie do czterech lat dla pracowników dołowych i do trzech lat dla pracowników przeróbki.
Planowane zmiany i ich znaczenie
W nowej Ocenie Skutków Regulacji przyjęto, że nowelizacja wejdzie w życie 1 stycznia 2026 roku. Polska Grupa Górnicza wcześniej postulowała, aby termin ten został ustalony na 30 czerwca, argumentując, że już w tym roku planuje rozpoczęcie połączenia kopalń Bielszowice i Halemba w jeden ruch.
W dokumencie wskazano, że celem projektu jest kontynuacja procesu wygaszania działalności 17 podziemnych zakładów górniczych wydobywających węgiel kamienny w sposób społecznie akceptowalny, co nie wpłynie negatywnie na bezpieczeństwo energetyczne kraju. W ciągu najbliższych 10 lat projektowane zmiany mają pozwolić na zakończenie wydobycia i rozpoczęcie likwidacji w sześciu zakładach: Bobrek, Wujek, Sośnica, Bolesław Śmiały, Bielszowice i Halemba.
Latem ubiegłego roku Polska Grupa Górnicza, w porozumieniu z innymi spółkami objętymi Nowym Systemem Wsparcia, zaproponowała zmiany w przepisach, które pozwoliłyby na elastyczniejsze zarządzanie zatrudnieniem oraz redukcję związanych z tym obciążeń finansowych. W ocenie przedstawicieli spółek węglowych, zmiany te mają kluczowe znaczenie dla sukcesu transformacji górnictwa w Polsce.