Polska po raz pierwszy przekroczyła 2 biliony złotych długu publicznego w 2024 roku, co jest wynikiem znaczącego wzrostu zadłużenia, które pociągnęło za sobą również deficyt ogólny wynoszący 6,6% produktu krajowego brutto (PKB), według danych opublikowanych przez Główny Urząd Statystyczny (GUS).
Wzrost zadłużenia i deficytu
Wartość nominalna długu publicznego wzrosła o ponad 320 miliardów złotych w skali roku, co oznacza najwyższy wzrost w historii. W ujęciu procentowym, zadłużenie zwiększyło się o 19%, co stanowi drugi najszybszy roczny wzrost po 28% w 2020 roku, w szczytowym okresie pandemii Covid-19. Wzrost ten był głównie napędzany przez zwiększone wydatki na obronę oraz inwestycje w infrastrukturę.
Rekordowy PKB
W 2024 roku nominalny PKB Polski osiągnął rekordową wartość 3,64 biliona złotych. Całkowity dług publiczny wyniósł 2,01 biliona złotych, co stanowi 55,3% PKB, w porównaniu do 49,5% w roku poprzednim. Te dane są zgodne z metodologią Unii Europejskiej, a porównywalne wartości sięgają 2004 roku, kiedy Polska przystąpiła do UE.
Deficyt rządowy i prognozy
Deficyt ogólny rządu osiągnął w 2024 roku 239,8 miliarda złotych, co stanowi 6,6% PKB, wzrastając z 5,3% w roku ubiegłym. To najwyższy poziom od 2020 roku, kiedy to deficyt wyniósł 6,9%. Wartość wskaźnika długu do PKB wzrosła szybciej niż przewidywano. Ministerstwo Finansów prognozowało, że wskaźnik wyniesie 54,6% w 2024 roku, a następnie wzrośnie do 58,4% w 2025 roku i 61,3% w 2027 roku, z niewielkim spadkiem do 61,2% w 2028 roku.
Plany na przyszłość
W październiku ministerstwo zaprezentowało plan zmniejszenia deficytu poniżej 3% do 2030 roku. Zgodnie z nowymi danymi Eurostatu, Polska w 2024 roku zanotowała drugi najwyższy deficyt w UE, ustępując jedynie Rumunii, która osiągnęła wartość 9,3% PKB. Średnia dla UE wyniosła 3,1%.
Porównanie z innymi krajami
W sumie 12 państw członkowskich UE miało deficyty na poziomie co najmniej 3%. Z drugiej strony, sześć krajów zgłosiło nadwyżki budżetowe, a Dania osiągnęła najwyższy wynik wynoszący 4,5% PKB. W zakresie zadłużenia, Polska pozostaje znacznie poniżej średniej UE, która wyniosła 81% PKB w ubiegłym roku. Dwanaście państw przekroczyło próg 60% zadłużenia, a Grecja miała najwyższy wskaźnik długu do PKB wynoszący 153,6%. Z kolei Estonia odnotowała najniższy wskaźnik, wynoszący zaledwie 23,6%.
W kontekście unijnych regulacji fiskalnych, państwa członkowskie z deficytem budżetowym przekraczającym 3% PKB lub publicznym długiem przekraczającym 60% mogą znaleźć się w procedurze nadmiernego deficytu (EDP). W związku z większymi wydatkami na obronę po inwazji Rosji na Ukrainę, Komisja Europejska rozważa możliwość wyłączenia wydatków związanych z obronnością z tych obliczeń, co może wpłynąć na przyszłe prognozy i działania budżetowe.