W szpitalu al-Shifa w Gazie Alam Hirzallah staje przed przerażającym zadaniem: rejestracją zgonów żony i dwojga dzieci swojego zrozpaczonego kuzyna. Rodzina przywiozła ciała na elektrycznym rikszarzu, po tym jak izraelskie ostrzały trafiły w ich dom. Asma Hirzallah, Mayar, 5 lat, i Abdullah, 3 lata, zostali zabici. „Szpital poprosił o pełne imiona i numery identyfikacyjne,” wyjaśnia Alam, odnosząc się do numerów, które wszyscy Palestyńczycy otrzymują w zarejestrowanej przez Izrael populacji. „Dali nam papier potwierdzający, że zginęli jako męczennicy, i kazali wrócić po akt zgonu. Teraz nie wiemy, gdzie ich pochować, ponieważ cmentarze znajdują się w obszarach pod kontrolą izraelską.”
Tragiczne statystyki
Według Ministerstwa Zdrowia zarządzanego przez Hamas, od początku wojny w Gazie zginęło co najmniej 51,266 ludzi, z czego niemal jedna trzecia to osoby poniżej 18. roku życia. Izrael wielokrotnie podważał dokładność palestyńskiej listy ofiar, zarzucając, że jest wykorzystywana jako propaganda Hamasu. Te dane są cytowane przez agencje ONZ i szeroko rozpowszechniane w mediach.
Kontrowersje dotyczące zgonów
W ostatnim czasie w kilku raportach medialnych pojawiły się wątpliwości co do wiarygodności statystyk, podkreślając anomalie pomiędzy listami ofiar z sierpnia, października 2024 roku oraz marca 2025 roku. Skupiają się one na tym, jak około 3,000 imion osób pierwotnie zidentyfikowanych jako ofiary zostało usuniętych z późniejszych zrewidowanych list.
Praca nad danymi statystycznymi
Gazański urzędnik zdrowia, Zaher al-Wahidi, zapewnia, że ministerstwo zdrowia dąży do posiadania dokładnych danych o wysokiej wiarygodności. „W każdej udostępnionej liście następuje większa weryfikacja i rewizja,” mówi. „Nie możemy powiedzieć, że ministerstwo zdrowia usuwa imiona. To nie jest proces usuwania, lecz rewizji i weryfikacji.”
Metody zbierania danych
Aż do pierwszych miesięcy tej wojny liczba ofiar w Gazie była obliczana na podstawie ciał przybywających do szpitali, jak ciała Asmy Hirzallah i jej dzieci. Medycy mogli rejestrować dane o wszystkich zgonach w scentralizowanym systemie komputerowym, który znajdował się w biurze Ministerstwa Zdrowia w szpitalu al-Shifa, z zapasowym systemem w szpitalu al-Rantissi.
Jednak w miarę pogarszania się warunków, kiedy placówki medyczne były wielokrotnie atakowane, ten sposób stał się mniej wiarygodny. Izrael twierdzi, że celował w szpitale, które mają chroniony status zgodnie z prawem międzynarodowym, ponieważ Hamas wykorzystywał je do ukrywania swoich bojowników i infrastruktury, co zbrojna grupa zaprzecza.
Nowe formy zgłaszania zgonów
Na początku 2024 roku, urzędnicy zdrowia w Gazie wprowadzili formularze online, które krewni mogli wykorzystać do zgłaszania swoich bliskich jako zmarłych lub zaginionych. Według pana Wahidiego, większość imion, które niedawno zostały usunięte z oficjalnej listy w ramach nowego procesu kontrolnego, pierwotnie została zgłoszona za pomocą tych formularzy.
Weryfikacja danych
„Ustanowiono komitet sądowy, który bada wszystkie zgłoszone przypadki,” mówi pan Wahidi. „Aby zapewnić wiarygodność, weryfikujemy dane, aby były dokładne.” Podczas dochodzeń niektóre osoby okazały się zmarłe z przyczyn naturalnych, a inne były błędnie zidentyfikowane jako martwe, ale okazały się być wśród tysięcy Gazan w więzieniach izraelskich.
Wyzwania w identyfikacji
Ministerstwo zdrowia potwierdza, że w sierpniu i październiku usunięto ponad 3,000 imion z listy jako środek ostrożności w oczekiwaniu na pełne kontrole. Wiele osób zarejestrowanych jako zmarłe przez znajomych lub sąsiadów nie znało numerów identyfikacyjnych lub pełnych imion zmarłych, co prowadziło do błędnych oznaczeń.
Nieujawnione ofiary
Wiele ciał wciąż znajduje się pod gruzami po izraelskich nalotach, a około 900 ciał pozostaje niezidentyfikowanych i nie jest obecnie uwzględnionych w liście ministerstwa zdrowia. Jednak niedawny dwumiesięczny rozejm, który pozwolił setkom tysięcy przesiedlonych Gazan na powrót do zniszczonych domów, umożliwił wydobycie blisko 800 ciał, które zostały zidentyfikowane i zarejestrowane.
Wzrost liczby ofiar
Od wznowienia izraelskiej ofensywy wojskowej w Gazie 18 marca, liczba zabitych rośnie każdego dnia. Izrael okresowo szacuje liczbę zabitych palestyńskich bojowników. Na początku tego roku ocenił, że wśród ofiar znajduje się 20,000 członków Hamasu i Islamskiego Dżihadu. W połowie kwietnia ogłoszono, że w ciągu ostatniego miesiąca dokonano „ponad 100 eliminacji celowych”.
Brak niezależnej weryfikacji
Izrael nie podaje swoich danych dotyczących cywilnych ofiar w Gazie i nie zakwestionował oficjalnej listy ofiar ministerstwa zdrowia. Wojna rozpoczęła się 7 października 2023 roku, kiedy Hamas przeprowadził atak transgraniczny na południowy Izrael, zabijając około 1,200 osób, głównie cywilów, i biorąc około 250 ludzi do niewoli w Gazie. Od tego czasu izraelskie wojsko twierdzi, że w walkach zginęło 408 jego żołnierzy.
Międzynarodowi dziennikarze, w tym BBC, są blokowani przez Izrael przed samodzielnym wjazdem do Gazy, co uniemożliwia weryfikację danych z obu stron. Opieramy się głównie na lokalnych palestyńskich dziennikarzach, którzy współpracują z nami w pozyskiwaniu informacji o śmiertelnych atakach, przeprowadzając wywiady z świadkami oraz odwiedzając miejsca bombowe i kostnice szpitalne.
Ogółem liczba ofiar w ciągu ostatnich półtora roku przewyższa te z wcześniejszych rund walk w wieloletnim konflikcie izraelsko-palestyńskim, a na horyzoncie nie widać końca wojny.