»Niemcy palą ludzi«,«Rozstrzeliwanie Polaków« . Jak dzieci wojnę rysowały

W Archiwum Akt Nowych w Warszawie przechowywanych jest ponad siedem tysięcy dziecięcych rysunków z 1946 roku, które ukazują traumatyczne doświadczenia dzieci z czasów II wojny światowej. Rysunki te, stworzone przez najmłodszych, dokumentują brutalność okupacji niemieckiej w Polsce, a ich autorzy, dziś dorośli, wspominają dramatyczne chwile, które miały miejsce w ich dzieciństwie. Wśród nich są relacje o rozstrzeliwaniu Polaków i paleniu ludzi, które w sposób nieświadomy zostały przelane na papier przez dzieci, nie zdające sobie sprawy z powagi sytuacji.

Rysunki z przeszłości

Włodzimierz Bitner, jeden z autorów rysunków, wspomina, jak w 1945 roku, będąc uczniem pierwszej klasy, tworzył prace, które dziś są świadectwem tamtych czasów. Jego rysunek, zatytułowany „Polacy z samolotu, z czołga, z konia strzelają do Niemców”, przedstawia scenę, która na pierwszy rzut oka może być mylnie interpretowana. Bitner zauważa, że jego dzieło miało na celu ukazanie walki Polaków z okupantem, a nie przemocy wobec dzieci. „Tu jest najprawdopodobniej żołnierz, który strzela nie do dziecka, tylko do Niemca. Tu o to chodziło, o taki przekaz” – mówi.

Trauma dziecięcych wspomnień

Inna autorka rysunków, Jadwiga Świątkowska, wspomina dramatyczne chwile spędzone w Frampolu, gdzie wraz z matką uciekały przed Niemcami. Jej rysunek przedstawia płonące budynki i uciekających ludzi. „Byłam wtedy we Frampolu, to miejscowość koło Biłgoraja, gdzie toczyły się bardzo ostre walki między grupami partyzanckimi a Niemcami” – relacjonuje. Dziecięca percepcja wojny, jak zauważa Świątkowska, różni się od dorosłej. „Dziecko nie odbiera tego tak dramatycznie jak człowiek dorosły” – dodaje.

Rysunki jako świadectwo historii

W Archiwum Akt Nowych można znaleźć wiele innych prac dzieci, które w sposób bezpośredni lub symboliczny przedstawiają zbrodnie popełniane na Polakach. Rysunki Krysi z klasy IIIb, przedstawiające „rozstrzeliwanie Polaków”, oraz Olgi z klasy czwartej, która narysowała „zbrodnie Niemców” z czterema osobami na stryczku, ukazują brutalność okupacji. Władysław, starszy od nich, w swoim rysunku utrwalił „zabranie matki od dzieci do Niemiec na robotę”. Te prace są nie tylko artystycznym wyrazem dziecięcych emocji, ale także ważnym dokumentem historycznym.

Znaczenie dziecięcej twórczości

Dziecięce rysunki z czasów II wojny światowej stanowią cenny materiał do badań nad psychologią dzieci w obliczu wojny oraz nad sposobem, w jaki najmłodsi przetwarzają traumatyczne doświadczenia. Ich twórczość, często naiwna i pełna symboliki, ukazuje, jak dzieci próbują zrozumieć otaczający je świat, w którym przemoc i strach stały się codziennością. Wspomnienia dorosłych, którzy jako dzieci przeżyli wojnę, są nieocenionym źródłem wiedzy o tym, jak wojna wpływa na najmłodszych i jak kształtuje ich postrzeganie rzeczywistości.

Podsumowanie

Rysunki dzieci z czasów II wojny światowej, przechowywane w Archiwum Akt Nowych, są nie tylko artystycznym wyrazem ich emocji, ale także ważnym świadectwem historycznym. Prace te ukazują brutalność okupacji niemieckiej oraz traumy, które towarzyszyły najmłodszym w obliczu wojny. Wspomnienia ich autorów, dziś dorosłych ludzi, przypominają o konieczności pamięci o przeszłości i o wpływie, jaki wojna ma na psychikę dzieci.