- 5 maja 2025 roku przypada 80. rocznica wyzwolenia obozu Mauthausen-Gusen.
- Oboz Mauthausen-Gusen był jednym z najstraszniejszych obozów koncentracyjnych, gdzie więźniowie byli zmuszani do ciężkiej pracy.
- Więźniowie doświadczali brutalnych warunków życia oraz okrutnych eksperymentów medycznych.
- Oboz został wyzwolony przez amerykańskie wojska 5 maja 1945 roku po ucieczce załogi SS.
- Teren obozu został w 2016 roku wpisany do rejestru zabytków, co umożliwiło jego ochronę.
5 maja 2025 roku przypada 80. rocznica wyzwolenia obozu Mauthausen-Gusen przez wojska amerykańskie, które uwolniły około 30 tys. Polaków, będących ofiarami niemieckiego reżimu totalitarnego.
Historia obozu Mauthausen-Gusen
Kompleks Mauthausen-Gusen, założony w sierpniu 1938 roku, był jednym z najstraszniejszych obozów koncentracyjnych, gdzie więźniowie byli wykorzystywani do pracy w kamieniołomach. Obóz stał się symbolem bestialstwa niemieckiego totalitaryzmu, a jego celem było zarówno wyniszczanie przeciwników reżimu, jak i wykorzystanie niewolniczej pracy do budowy monumentalnych obiektów.
Warunki życia w obozie
Więźniowie w Mauthausen-Gusen byli zmuszani do ciężkiej pracy, która trwała od świtu do zmierzchu. Praca w kamieniołomach była brutalna, a ci, którzy nie byli w stanie sprostać wymaganiom, często ginęli. „To był najcięższy moment, bo człowiek trafiał do innego świata” – wspominał jeden z więźniów, Jerzy Rosołowski.
Przybycie do obozu
Chwile przybycia do obozu były dla więźniów traumatycznym doświadczeniem. Odbierano im ubrania, golono głowy i zmuszano do szybkiego rozbierania się. „Popędzali nas kijami, żeby szybko rozbierać się do naga” – relacjonował jeden z więźniów. Krzyk esesmanów i przemoc towarzyszyły im przez cały czas pobytu.
Eksperymenty medyczne
W Mauthausen-Gusen przeprowadzano również okrutne eksperymenty medyczne. Lekarze obozowi, w tym Eduard Kreschach, stosowali brutalne metody, takie jak zastrzyki dosercowe, a także operacje usunięcia organów wewnętrznych. Więźniowie byli wykorzystywani jako obiekty do badań, co dodatkowo potęgowało ich cierpienie.
Wyzwolenie obozu
5 maja 1945 roku, po ucieczce załogi SS, oboz Mauthausen-Gusen został wyzwolony przez amerykańskie wojska. „Jak zobaczyliśmy zielony uniform, hełm amerykański, to niebo nam się otworzyło” – wspominał Lech Grześkowiak. Więźniowie przejęli kontrolę nad obozem i zorganizowali się, aby osądzić byłych oprawców.
Po wojnie
Po wojnie kompleks Mauthausen-Gusen znalazł się w sowieckiej strefie okupacyjnej, a w 1947 roku został przekazany rządowi Austrii. W kolejnych latach wiele obiektów zostało zniszczonych lub przekształconych w inne cele. W 2016 roku teren obozu został wpisany do rejestru zabytków, co pozwoliło na jego ochronę.
Wspomnienia więźniów
Wspomnienia więźniów Mauthausen-Gusen, zebrane w publikacji „Ocaleni z Mauthausen. Historia mówiona”, ukazują dramatyczne przeżycia ludzi, którzy przetrwali ten koszmar. Ich relacje są nie tylko świadectwem historii, ale także przypomnieniem o konieczności pamięci o ofiarach obozu.