8 maja 1945. 80 lat temu zakończyła się II

8 maja 1945 roku, dokładnie 80 lat temu, Niemcy podpisały akt kapitulacji, kończąc II wojnę światową w Europie. Choć walki ustały, nie oznaczało to wolności dla całego kontynentu – Europa Środkowa na kolejne dekady trafiła pod dominację Związku Sowieckiego. Kapitulacja była wynikiem długotrwałych i krwawych zmagań, które pochłonęły miliony ofiar oraz zniszczyły wiele krajów.

Przyczyny kapitulacji

Na początku 1945 roku sytuacja militarna i polityczna III Rzeszy wydawała się przesądzać jej los. Wielka ofensywa sowiecka, która rozpoczęła się w czerwcu 1944 roku, doprowadziła do utraty przez Niemcy ogromnej części Europy Środkowej. Porażka ostatniej wielkiej ofensywy w Ardenach przekreśliła niemieckie marzenia o zawarciu kompromisowego pokoju. Współpraca sojuszników, w tym USA, Wielkiej Brytanii i ZSRR, była kluczowa dla zakończenia konfliktu. Dążenie do bezwarunkowej kapitulacji Niemiec stało się priorytetem dla Wielkiej Trójki, co wykluczało jakiekolwiek negocjacje.

Ostatnie dni walk

W dniach poprzedzających kapitulację miały miejsce intensywne walki. 24 kwietnia 1945 roku 1. Dywizja Pancerna gen. Stanisława Maczka rozpoczęła ostatnią bitwę o Wilhelmshaven, a 5 maja przyjęła kapitulację niemieckich obrońców. W tym samym czasie wojska alianckie wkroczyły do Danii, a gen. George Patton zbliżał się do stolicy Czechosłowacji. Z kolei w Berlinie, po samobójstwie Adolfa Hitlera, sytuacja stawała się coraz bardziej dramatyczna. 1 maja jednostki sowieckie zdobyły Kancelarię Rzeszy, a 2 maja kapitulowały ostatnie niemieckie siły w stolicy.

Podpisanie aktu kapitulacji

Akt kapitulacji został podpisany 7 maja 1945 roku w Reims, a jego formalne ogłoszenie miało miejsce 8 maja w Berlinie. Delegacja niemiecka, na czele z feldmarszałkiem Wilhelmem Keitlem, złożyła podpisy w byłym kasynie oficerskim w Karlshorst. Dokument podpisali również przedstawiciele aliantów, w tym marszałek Gieorgij Żukow oraz brytyjski generał Arthur Tedder. Kapitulacja weszła w życie o 23:01 czasu środkowoeuropejskiego, co spowodowało różnice w obchodach Dnia Zwycięstwa pomiędzy krajami zachodnimi a ZSRR.

Skutki kapitulacji

Pomimo formalnej kapitulacji, walki trwały w niektórych regionach Europy. W Czechach Niemcy dysponowali jeszcze blisko milionem żołnierzy, co doprowadziło do wybuchu powstania w Pradze. Dopiero 9 maja wojska SS złożyły broń przed nadciągającymi oddziałami sowieckimi. Kapitulacja Niemiec nie zakończyła jednak konfliktu w Europie, a na Dalekim Wschodzie wojna trwała do września 1945 roku, kiedy to Japonia poddała się bezwarunkowo.

Pamięć o II wojnie światowej

II wojna światowa była najkrwawszym konfliktem w historii, który pochłonął ponad 50 milionów ofiar. W Polsce straty osobowe wyniosły od 5,6 do 5,8 miliona obywateli. Pamięć o tych wydarzeniach jest wciąż żywa, a rocznice zakończenia wojny są okazją do refleksji nad przeszłością oraz jej wpływem na współczesność. Obchody 80. rocznicy zakończenia II wojny światowej przypominają o konieczności dążenia do pokoju oraz współpracy międzynarodowej w obliczu zagrożeń.